Büyük ve tonajlı, araçtan indirilerek tartılmasının zor olduğu yüklerin araç içerisinde tartılması sonucunda çıkan sonucun yazıldığı kâğıtlara kantar fişi denmektedir. Form kâğıt kullanılarak üretilen kantar fişinin ebatları genel olarak 6x16 cm boyutundadır. Kantar fişi, en az nüsha olması gerektiğinden dolayı otokopili kâğıt kullanılarak üretilmiş durumdadır.
Otokopili Kantar Fişi
Kamyon, kamyonet ve tır gibi büyük ve ebatlı yükleri taşıyabilecek araçların taşıyabilecekleri yüklerin belli bir ağırlık sınırı vardır. Bu sınır genel olarak kamyonetlerde en fazla 3500 ton, kamyonun ise 45 ton olarak belirlenmiştir. Genel olarak bazı noktalarda bulunan kantarlar da bu araçların yüklü olarak tartımlarını yaparak istihap hakkını aşıp aşmadıklarını kontrol etmektedirler. Daha sonra ise bu tartımlar kilogram cinsinden otokopili kantar fişine yazılmaktadır. Herhangi bir sınır ihlali durumunda ise gereken cezai uygulama yerine getirilmektedir.
Araçların boyut, ölçü ve ağırlıkları oranında belli bir yük taşıma kapasiteleri ve belli bir sınırları bulunmaktadır. Bu kural ve sınırlara göre karayoluna çıkacak olan araçların azami genişlikleri 2.55 metre, yükseklikleri ise 4 metre olmak zorundadır. Ayrıca otobüs dışındaki araçların uzunlukları ise 12 metre, otobüs uzunluğu 15 metre ve iki römorklu katarlarda ise 22 metre olmak zorundadır. Araçların ağırlıklarına da belli bir sınır getiren uygulamalara göre azami ağırlık tek dingilde 10 ton, iki dingilli araçlarda ve römorklarda 18 ton, üç dingilli araçlarda 25 ton, dört dingilli araçlarda 32 ton, beş ve daha fazla dingilli araçlarda ve römorklu katarlarda ise 40 ton olmak durumundadır. Tüm bu durumlar, kural ve kapasitelerin belirlenebilmesi için ise tüm illerde ve pek çok ilçede kantar sistemi bulunmaktadır. Bu araçların trafiğe çıkmaları sonucunda kantarlardan geçerek tartılmaları gerekmektedir. Tartılma sonrasında ise araçların kilogramları otokopili kantar fişi üzerine yazılmaktadır.
Zaman zaman araçların üzerlerine eklenen herhangi bir kasa ya da herhangi bir ek, aracın ağırlığının gerekenden daha fazla çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda da kantardan geçen araç ağırlığı fazla çıkacak ve otokopili kantar fişi üzerine yazılması gerekecektir. Bazı zamanlarda araçlara haddinden fazla yük yüklenebilmektedir. Bu, hem can güvenliğini, hem de mal güvenliğini tehlikeye atmak anlamına gelmektedir. Ayrıca sadece fazla yük taşıyan araç içerisinde bulunan sürücünün değil, diğer bütün sürücülerin de can ve mal güvenliğini tehlikeye atma durumu ortaya çıkmaktadır.
Araçların Taşıma Sınırlarının Belirlenmesi
Hem ülkemizde hem de diğer dünya ülkelerinde araçların uymaları gereken belli başlı kurallar bulunmaktadır. Bu kurallardan biri de araçların taşıyacakları yüklerin gereken ağırlığının belirlenmesini kapsamaktadır. Araçların taşıma sınırlarının belirlenmesi kapsamında bir aracın güvenle taşıyabileceği, en fazla yük ağırlığı ve yolcu ağırlığına taşıma sınır yani kapasitesi denmektedir. Karayollarında trafiğe çıkacak araçlarda, yüklü ve yüksüz olarak uyulacak boyutlar ve ağırlıklar bulunmaktadır. Araçların taşıma sınırlarının belirlenmesi sonucunda uyulması gereken bu kurallar ile karayolu yapısına zarar vermeden de güvenle seyredebilme sağlanmaktadır.
Tüm detaylar göz önünde bulundurulduğunda araçların taşıma sınırlarının belirlenmesi sonucunda karayollarında trafiğe çıkarılacak yüklü ve yüksüz araçların imal, tadil ve montajı ile ilgili de gerekli kurallara ve prosedüre uyma zorunluluğu bulunmaktadır.
Kantar fişi işlemleri, araç tartım işlemlerinin yapılması ve araç giriş çıkışlarında fiş çıkarılması, tartım raporlarının tutulması gibi işlemler için geliştirilen bir programdır. Kantara giriş yapan her aracın tartımı kaydedilir ve çıkış esnasında ilk tartım ile son tartım arasındaki değer hesaplanır. Araçların ruhsatlarında boş olarak tartımları yazılmaktadır. Bu nedenle de kantara giren aracın tartıldıktan sonra gerekli olan taşıma kapasitesinden ruhsattaki ağırlık düştükten sonra değerlendirme yapılır ve kantar fişine geçirilir.
Kantar fişinde irsaliye no, kantar memuru, araç plaka no, sürücü adı, aracın geldiği yer, çıkış yeri, gidiş yeri ve tarihi, taşıdığı malın cinsi, ilk tartım, son tartım ve net tartım bilgileri yazılmaktadır. Ayrıca tüm bu bilgilerin 2 nüsha yazılıyor olması nedeniyle otokopili kâğıtlar kullanılması en uygun olanıdır. Zira kantar fişinin otokopili kâğıttan yapılması sayesinde hem zamandan hem de iş gücünden tasarruf sağlanmaktadır. Tartım işinin yapılmasını sağlayan araç kantarları, bilgisayar destekli olup kantar ve indikatörün desteklenmesini sağlamaktadır. Kantarlar aynı zamanda aracın tartıldığı zamanı, saati, tarihi de kaydetmektedir.
Kantarlar aslında araçların yüksüz ve yüklü olarak tartımlarının sonuçlarını öncelikle bilgisayarlara kaydetmektedir. Ardından da elde edilen veriler kantar fişine aktarılmaktadır. Araçlar genellikle yük alırlarken aldıkları noktada gerekli tartımlar yapılmaktadır. Ancak bazen Ulaştırma Bakanlığı tarafından resmi olarak yapılan kantar tartımlarında, daha önceden yapılan tartımla ilgili yanlışlıklar çıkabilmektedir. Bu gibi bir durumdan dolayı doğabilecek herhangi bir sıkıntıda ise ilk tartımın yapıldığı kantar sorumlu tutulabilmektedir.
Karayoluna çıkacak olan tanker gibi yanıcı ve patlayıcı madde taşıyan araçlar, her ne kadar kantar fişine sahip olsalar da alt geçit ve köprülerden geçemezler ve otoyollarda diledikleri gibi gidemezler. Tanker gibi araçlar sadece kontrollü yolları kullanarak gidecekleri yere ulaşabilirler.
Kantar Fişi Zorunlu Mu?
Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan kantarlar, yol kenarı denetim istasyonu olarak adlandırılmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı yurt genelinde 24 ayrı noktada yol kenarı denetim istasyonu yani kantarlar kurmuştur. Bu kantarlar, modern teknoloji ile ağırlık ve boyut kontrolleri yapılmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı tarafından kurulan bu yol kenarı denetim istasyonları aynı zamanda plaka ve yetki belgesi kontrolleri de yapmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı tarafından denetlemelerin ve tartımların yapılmasının pek çok farklı sebebi bulunmaktadır. Bu sebeplerden en önemlisi öncelikle mal ve can kaybını önlemektir. Daha sonra ise yolların bozulması, araçların fazla tonajları altında çabuk yıpranmasının engellenmesi ve bunlara bağlı olarak da trafik kazalarının önlenmesinin sağlanmasıdır. Kantar fişi uygulaması özellikle de nakliyecilerin yoğun oldukları yerlerde ve liman çıkışlarında uygulanmaktadır. Yükleme yapılırken yapılan tartımlarda normal görünen tonajlar denetim istasyonlarında normalden daha fazla çıkabilmektedir. Bu nedenle de ceza ödemek durumunda kalınmaktadır. Ayrıca bu ceza ödeme durumu sürücü, işveren ve araç sahibini ilgilendiren bir durumdur.
Kantar fişi uygulamasının artık düzenli olarak yapılması sayesinde ekonomik yönden büyük ve önemli bir tasarruf sağlanması oluşacaktır. Zira araçların çok fazla tonajlı olmaları nedeniyle yollar çok çabuk zarar görmekte ve aşınmaktadır. Bu aşınma ve zarar görme de kazalara yol açabilmektedir. Aşınan, yıpranan ve zarar gören yolların onarımları için ülke bütçesinden büyük miktarlarda ödenekler çıkmaktadır. Fakat her geçen gün yeni uygulamaların yapılması ve uygulamalar neticesinde ciddi cezalar uygulanması, araçların tonaj miktarlarına dikkat etmelerini sağlamaktadır. Eskiden çok fazla kantar uygulaması bulunmamakta idi. Bu nedenle de araçlarda kantar fişi bulunmamakta idi. Günümüzde ise artık kantar fişi bulundurma zorunluluğu tüm yük taşıyan araçlar için geçerlidir. Ayrıca bu kantar fişi uygulaması sayesinde sürücülerin de hayatları tehlikede olmamaktadır.
Kantar fişi, sadece yüklü araçların karayoluna çıkabilmesi için yapılan tartımlarda alınmamaktadır. Bunun yanı sıra pek çok farklı alanda da kantar fişi uygulamasına ihtiyaç vardır. Bu farklı uygulamalardan biri de hurdaya çıkacak olan araçlar için kullanılan kantar fişi uygulamasıdır. Bu uygulama özellikle de 1979 model ve üzeri modellerdeki oldukça fazla eskimiş ve yıpranmış araçlar ya da kaza sonrasında hurdaya çıkarılması uygun görülen araçlar için geçerli bir uygulamadır. Hurdaya çıkarılması gereken araçlar için araç sahiplerinden araçlarını hurda müdürlüklerine teslim etmeleri sonrasında istenen evraklardan biri de kantar fişidir. Araç durum raporu, hurda malzeme teslim ve tesellüm tutanağı, hurdaya çıktığına dair trafik tescil belgesi de kantar fişi ile birlikte araç sahipleri tarafından tanzim edilen evraklardandır.
Taşımacılık ve nakliye işi ile uğraşan kişiler artık pek çok farklı uygulamanın yanı sıra kantar fişi uygulamasına da dikkat etmek durumundadırlar. Eskiden insanlar araçlarına diledikleri kadar yük yükleyebilmekte ve diledikleri şekilde taşıma yapabilmekte idiler. Fakat her geçen gün artan trafik kazaları ile her gün onlarca insanın can ve mal kaybı yaşamaları pek çok denetim ve kuralı da beraberinde getirmiştir. Özellikle de araçların haddinden fazla yük taşıması sonucunda pek çok kazalar oluşabilmektedir. Bazı araçlar çok yüksek ve havalı yük almakta ve bu nedenle de üst geçitlerde takılmalar yaşamaktadırlar. Bazı araçlar da aldıkları yüklerin devrilmesi sonucunda hem kendilerine hem de trafikte seyir halindeki diğer araçlara zarar verebilmektedirler. Bir de tüm bu durumların yanında yolların gördüğü zarar vardır. Yollar çok fazla ve gereğinden çok ağır yük taşıyan araçlar nedeniyle zarar görmektedir. Yolların zarar görmesi ve aşınması da hem maddi hem de manevi kayıplara neden olmaktadır. Maddi olarak ortaya çıkan kayıplar ilk olarak trafik kazalarından dolayı doğmaktadır. Trafik kazaları nedeniyle pek çok araç zarar görmektedir. Maddi olarak oluşan ikinci hasar da yollarda oluşan hasarlardır. Yolların aşınması ve bozulması nedeniyle ülke ekonomimiz zarar görmektedir. Zira bozulan yolların sık sık onarımlarının yapılması gerekmektedir. Bu da devletimize ve milletimize ekstra külfet getirmektedir.
Bir de manevi zararlar vardır. Bu da öncelikle oluşabilen kazalarda can kaybı yaşanması ile yaşanan acıdır. Bir diğer taraftan da can kaybı olmasa bile maddi zarara uğramak insanların canını yakmaktadır. Her ne şekilde olursa olsun gün geçtikçe daha fazla düzene giren ve gerektiği şekilde denetimleri sağlanan karayollarında uygulanan bu yeni sistemler artık sürücüler daha dikkatli olmak durumundadırlar. Kantar fişi uygulaması sonucunda pek çok aracın aynı şekilde kurala uyması ile hem maddi hem de manevi kayıpların önüne geçilecektir.
Kantar fişi uygulaması ve diğer pek çok trafik ve ulaşım uygulamasında oldukça ciddi cezaların getirilmesi, caydırıcı bir etki bırakacaktır. Ayrıca hem araç sahibi, hem sürücü, hem de iş sahibinin bu ceza ve yaptırımlardan payına düşeni alması, işçi ve işverenin de aynı şekilde ve özenle dikkatli davranmasına sebep olacaktır.
Eskiden özellikle de nakliyat firmaları, araçlarını yük taşımak için kiraya vermekte ve gereğinden fazla yüklemekte idiler. Fakat günümüzde bu şekilde bir durum karşısında hem aracın sürücüsü, hem nakliyat firması sahibi, hem de aracı kullanmak için kiralayan müşteri cezai uygulamadan zarar görmektedirler. Özellikle de yanıcı ve patlayıcı yükü bulunan tanker gibi araçlar, eskiden diledikleri gibi şehir içinde, köprülerde ve alt geçitlerde yol alabilmekte, pek fazla denetime maruz kalmamakta idiler. Oysa günümüzde yapılan gerekli düzenlemeler ve kanun uygulamaları sayesinde tankerler şehir içinde, alt geçit ve tünellerde, köprülerde rahatça trafiğe çıkamamaktadır. Bunun yerine kontrollü geçiş yollarını kullanmak durumundadırlar. Aslında bu uygulama sayesinde oluşabilecek herhangi bir kaza ve olası patlama durumunda pek çok hayatın yanı sıra malın da kurtulmasının sağlanmış olması hedeflenmektedir.
bi'dolubaski.com. Tüm hakları saklıdır.
